Hồ Chí Minh – thành phố đông đúc với hơn 10 triệu dân – đang đối mặt với nhiều thách thức trong việc nâng cao chất lượng sống. Một trong những vấn đề quan trọng nhất là không gian xanh và quy hoạch đô thị. Khi dân số tăng nhanh từ 3,5 triệu cách đây 30 năm lên hơn 10 triệu ngày nay, áp lực lên cơ sở hạ tầng, giao thông và nhà ở trở nên rõ rệt hơn bao giờ hết.

Vì sao Huế nhiều cây xanh? Vì sao Sài Gòn chỉ toàn lô cốt?

Huế – thành phố với khoảng 600.000 dân – có nhiều khoảng xanh, vì mật độ dân số không quá cao. Ngược lại, Thành phố Hồ Chí Minh có hơn 10 triệu người chen chúc trong các quận trung tâm như Quận 1–12, Gò Vấp, Tân Bình, Phú Nhuận, Tân Phú. Chỉ còn một số khu vực như Quận 2, Nhà Bè, Quận 9 là còn quỹ đất để phát triển.

Để một thành phố có dân số cao nhưng vẫn giữ được không gian xanh là một bài toán khó. Điều đó đòi hỏi trình độ quy hoạch cao và cam kết mạnh mẽ trong việc bảo vệ tầm nhìn dài hạn. Nếu có chiến lược hợp lý, vẫn có thể tạo ra những khoảng xanh quan trọng: Thành phố Thủ Đức có thể phát triển công viên kiểu Manhattan, TP.HCM có thể xây dựng một khu đô thị kiểu mẫu ở Củ Chi, và vùng sinh thái quý giá ở Cần Giờ hoàn toàn có thể được bảo tồn.

Bài toán nhà ở và giãn dân

Nhìn ra thế giới, một căn hộ chung cư 60m² ở Hong Kong có giá khoảng 1.6 triệu USD, vượt quá khả năng của phần lớn người dân nơi đây. Ở TP.HCM, một căn hộ cùng diện tích có giá dao động từ 3.5 tỷ đến 10 tỷ VNĐ (tương đương 160.000 đến 400.000 USD). Để sở hữu một căn hộ 5 tỷ đồng, một gia đình trung bình ở TP.HCM cần tích lũy trong khoảng 35–40 năm, trong khi ở Hong Kong, con số này là khoảng 20 năm.

Giải pháp duy nhất để giảm giá nhà đất là giãn dân. Nếu hệ thống giao thông được cải thiện, người dân có thể sống cách trung tâm 100km nhưng vẫn đến chỗ làm trong vòng 1 giờ. Điều này sẽ trở thành hiện thực trong 30 năm tới: tàu điện kết nối các vùng ven với trung tâm thành phố, giúp giảm tải cho khu vực nội đô, nơi không thể tiếp tục “nhồi” thêm dân cư nữa.

Sài Gòn – một Hong Kong khác?

Nhìn dòng sông Sài Gòn, tôi thấy thấp thoáng hình ảnh của Hong Kong: những tòa nhà cao tầng chen chúc, còn trong thành phố thì hiếm thấy cây xanh. Nhưng nếu xét về mảng xanh, có lẽ Vũng Tàu giống Hong Kong hơn – nhờ có núi mà nơi đây vẫn giữ được nhiều không gian tự nhiên.

Muốn mật độ dân số cao mà vẫn có nhiều cây xanh, chỉ có một cách: tất cả phải sống trong chung cư. Nhà biệt thự với sân vườn chỉ dành cho giới siêu giàu.

Tương lai: Thành phố hay nông thôn?

Có lẽ, một lựa chọn lý tưởng cho người trẻ là lăn lộn ở thành phố đến năm 50 tuổi, sau đó rút về quê tận hưởng không gian xanh, sân vườn và cuộc sống yên bình.

Bản thân tôi, năm nay 43 tuổi, đặt mục tiêu đến năm 63 sẽ về vùng nông thôn, đạp xe, hít thở không khí trong lành. Nhưng trước mắt, tôi còn phải kiếm tiền để lo cho con học xong đại học. Chỉ hy vọng đến khi đó, tôi vẫn còn đủ sức để đạp xe.

Sài Gòn, ngày 1 tháng 3 năm 2025