Chúng ta thường nghe bạn bè hoặc chính chúng ta lên những mục tiêu để giúp cải thiện bản thân, cải thiện tài chính bản thân, hoặc để thay đổi một thói quen nào đó. Ví dụ như:
- Tôi có kế hoạch giảm cân, từ nay tôi sẽ tập gym và ăn kiêng theo kiểu low-carb, tôi sẽ giảm cỡ 5 cân.
- Tôi sẽ tập gym, không để giảm cân, nhưng sẽ tập để tiêu mỡ.
- Tôi muốn để dành mười lăm tỷ trong mười năm tới để có thể có tự do tài chính và sống theo ý thích của mình.
- Tôi sẽ từ bỏ không uống trà sữa để giảm béo.
- Tôi bị nghiện mua sắm, từ nay tôi sẽ không mua bất cứ thứ đồ đắt tiền gì nữa
- Tôi sẽ viết một cuốn sách về tình yêu, dự kiến là năm 2020 sẽ xuất bản
- Tôi sẽ in ba cuốn sách ảnh trong hai năm tới
- …
Hẳn bạn đã có nhiều lần lên kế hoạch giống vậy, và tôi cũng không khác gì bạn đã rất nhiều lần lên các kế hoạch và thường là thất bại.
Tôi từng nhiều lần muốn ăn kiêng và tập thể dục để giảm cân, nhưng tôi không duy trì được việc ăn kiêng quá ba tuần, và cũng không duy trì được việc tập thể dục được hơn hai tháng. Và tôi từ bỏ vì nhiều lý do khác nhau, chẳng hạn như thiếu thời gian, tập thể dục không giảm được cân nào cả trong suốt vài tháng liền.
Tôi đã từng nhiều lần lên kế hoạch tiết kiệm tiền, và dùng đủ loại phần mềm để quản lý chi tiêu, nhưng tôi chưa bao giờ thành công trong việc tiết kiệm cả.
Tôi đã lên kế hoạch bỏ cơn nghiện café hàng chục lần và luôn thất bại cho đến lần gần đây nhất.
Tôi đã mơ ước viết sách, xuất bản sách ảnh…, nhưng chưa bao giờ tôi làm được.
Bạn có thể nhận định rằng, tôi chưa bao giờ quyết tâm đủ lớn và kiên định để thực hiện được những mục tiêu đó. Tôi cũng có kết luận y hệt như vậy.
Chúng ta thường đặt ra các mục tiêu lớn lao, và lao vào thực hiện với mong chờ đạt được những mục tiêu đó, nhưng trên thực tế, sau những nỗ lực ban đầu, chúng ta mới nhận ra, con đường đến với mục tiêu sao mà quá xa và chông gai, chúng ta không nhìn thấy được sự tiến triển nên dễ dàng bỏ cuộc khi chỉ mới bắt đầu.
Nếu tôi thực sự tiết kiếm trong vòng năm năm qua, có thể bây giờ tôi đã có một khoản tiền khá lớn trong tài khoản ngân hàng. Nếu tôi thực sự viết đều đặn từ năm 2007, đến giờ tôi đã có đủ tư liệu để viết vài cuốn sách rồi đấy. Hàng trăm chữ nếu hiện ra khi tôi nhớ về hàng loạt kế hoạch bất thành của tôi. Phần lớn những thứ tôi hoàn thành được là những thứ tôi không định trước, hoặc đó là những kế hoạch và chỉ tiêu do công ty tôi đề ra, hoặc đó là những mục tiêu nó quá ư là cấp thiết, mà tôi biết nếu tôi không đạt được thì cuộc đời của tôi sẽ đi vào ngõ cụt. Nhưng rõ ràng, những điều tốt đẹp mà tôi thường lên kế hoạch cho mình thường bị bỏ quên nhanh chóng.
Té ra tôi đang lập kế hoạch để rồi thất bại ư?
Cùng điểm lại một số thứ tôi đã làm thành công khi lên kế hoạch, để xem nó có gì khác biệt nhé.
Cuối năm 2009, tôi đau đầu với những rào cản mà sinh viên ngành CNTT mắc phải khi học tập và có thể làm việc. Năm đó tôi đã bị thất nghiệp bởi công ty phần mềm tôi làm ở Huế bị phá sản. Tôi ngẫm nghĩ và thấy rằng rào cản của sinh viên CNTT chính là cơ hội tiếp cận tri thức (ít nguồn học tiếng Việt trên mạng), hạn chế về vị trí địa lý (ví dụ ở Huế thì cơ hội làm việc và học tập không nhiều) và rào cản về tiếng Anh. Tôi suy nghĩ về cách thức nào để giúp đỡ sinh viên CNTT, và sau đó tôi đã thấy rằng chỉ có một cách đó là tạo ra nhiều nội dung để giúp họ có thể tiếp cận, và trực tiếp giảng dạy cho họ. Tôi quyết định tự học lập trình ASP.NET MVC và trở thành lập trình viên giỏi về công nghệ .NET/ASP.NET MVC, viết bài và tổ chức các code camp (hội trại học lập trình) để giúp đỡ sinh viên ngành CNTT.
Tôi đã viết gần hai trăm bài blog về lập trình bằng tiếng Việt trong vòng bốn năm và tổ chức nhiều code camp ở Huế và ở Sài Gòn. Tiêu biểu nhất là code camp dạy sinh viên khoa CNTT, trường ĐH Khoa học về ASP.NET MVC trong vòng bốn tháng liên tục vào những ngày cuối tuần. Nhờ đó tôi được biết đến và được trao giải thưởng Microsoft MVP trong ba năm từ 2011 đến 2013. Giải thưởng MVP là một kết quả mà tôi không nhắm tới nhưng tôi may mắn được biết đến nhờ hoạt động liên tục của mình.
Trong những năm đó, tôi cùng nhóm nhân viên của chính công ty tôi thành lập, làm một dự án cộng đồng tên là GeekShips với mục tiêu viết bài về lập trình và dịch bài qua các ngôn ngữ khác nhau để giúp nội dung của người Việt và các nước không dùng tiếng Anh làm tiếng mẹ đẻ vươn ra được với thế giới. Dự án này tôi đã thất bại.
Năm 2014, tôi được chị giám đốc nhân sự của công ty tôi gọi đến và bán về ý tưởng làm chương trình Fresher, đây là một chương trình lấy cảm hứng từ chương trình Fresher của Google với mục tiêu giúp công ty đào tạo và phát triển nguồn nhân lực từ các bạn sinh viên mới tốt nghiệp. Chương trình này khá hợp với đam mê muốn giúp mọi người của tôi, và khá hợp với khả năng làm quản lý của tôi, tôi đang làm manager và có kỹ năng quản lý từ thời sinh viên (làm chủ tịch hội sinh viên này nọ). Thế nên tôi đã xây dựng một chương trinh Fresher rất thành công, chạy trong bốn năm liên tục.
Tôi đã từng mở một công ty, cùng với anh em và học trò duy trì công ty, và dù dành toàn thời gian để làm việc và duy trì công ty, tôi vẫn phải đóng cửa công ty sau hai năm, bởi con tim của tôi không được đặt vào để duy trì và phát triển công ty, thay vào đó tôi quan tâm đến việc làm sao giúp ích cho sinh viên CNTT và lập trình viên Việt Nam. Chuyện này nó y hệt như bắt nhà chân tu đi lập gia đình với hoa hậu vậy đó, dù là người tốt được se duyên với người đẹp, nhưng sẽ không có cái kết tốt cho gia đình khiên cưỡng như vậy.
Tôi bắt đầu chơi nhiếp ảnh vào cuối năm 2015, đến bây giờ là tròn bốn năm, từ một kẻ chụp ảnh xấu đến mức mà ai thấy cũng không khen nổi, đến giờ tôi chụp rất ổn, và phải nói là tôi chụp hàng trăm ngàn bức ảnh để có kết quả như bây giờ. Tôi luôn mang máy ảnh theo bên mình, luôn chụp hình khi có thể, tôi chụp mọi người ở công ty, vào chợ để chụp mọi người, đi dạo phố để chụp hình. Tôi ăn ngủ cùng nhiếp ảnh. Đến bây giờ, nhiếp ảnh đã ăn vào trong máu. Tới bây giờ, số lượng ảnh mà tôi đã xử lý hậu kỳ đã lên tới 21.000 bức, còn nếu tính đến số hình tôi đã chụp và chưa đụng đến thì con số chắc gấp vài chục lần. Tôi đã biến nhiếp ảnh trở thành máu thịt của mình, và dù rằng nó chỉ là thú vui, nhưng nhiếp ảnh chính là một trong những phương tiện giúp tôi thể hiện cái tôi, kể chuyện của mình với cả thế giới.
Gần đây, sau bao nhiêu năm thử và thất bại trong việc giảm cân, tôi đã giảm được 8kg chỉ trong vòng một tháng, và hiện tại tôi đã tụt 10kg về cân nặng còn 83kg. Nguyên nhân nào khiến tôi có thể giảm cân nhanh chóng như vậy? Trước đây lần giảm cân thành công nhất của tôi là 3 tháng luyện tập đạp xe với số cân giảm được là 2kg. Thật kỳ diệu phải không?
Tôi là một blogger, nếu không kể về 180 bài viết lập trình viết trong 4 năm, thì mỗi năm tôi chỉ viết tầm 10 đến 20 bài viết tự sự – truyện ngắn – chia sẻ kinh nghiệm. THế mà, chỉ trong vòng một tháng và bốn ngày, tôi đã viết được bốn mươi bài viết. Điều gì khiến tôi có thể trở nên khác biệt như vậy?
Trước đây, tôi nhiều lần muốn giảm số lượng ly café tôi uống mỗi ngày, từ 3-4 ly về một ly, nhưng tôi chưa bao giờ làm được. Cách đây hai tuần tôi lên kế hoạch ngừng uống café trong một tháng, nếu có uống thì một ngày không được phép quá một ly, và không uống café có nhiều chất béo, và tôi đã thực hiện tương đối thành công, tôi không cần phải uống café mỗi ngày để duy trì sự tỉnh tảo nữa.
Tôi là một người tương đối vô kỷ luật, thường cho mình cái quyền đi làm trễ, trong vòng hai tuần trở lại đây, tôi luôn có mặt ở công ty đúng giờ, làm việc tập trung hẳn lên, và chủ động trong hầu hết công việc. Số lượng 200 email mỗi ngày không còn là thử thách khó với tôi nữa. Để làm được điều này tôi đã thay đổi những gì?
Bạn biết không, mọi sự thay đổi và tiến bộ đều có lý do, và lý do lớn nhất đó là bạn chọn được mục tiêu đúng, phù hợp với mình.
Tôi làm những code camp thành công, viết rất nhiều bài viết về lập trình, vì tôi đã chọn cho mình sứ mệnh là tạo nguồn tri thức để giải quyết tạm thời giúp cho sinh viên CNTT có thể học được lập trình tốt mà không bị rào cản ngôn ngữ ngăn lại. Cho đến năm 2014, khi tôi nhận thấy sứ mệnh của tôi đã kết thúc, bởi tiếng Anh không còn là rào cản, các bạn sinh viên sau này học rất tốt tiếng Anh, tôi đã dừng lại hoạt động của mình. Viết bài lập trình là vì mọi người, hơn là vì mục đích thể hiện mình giỏi về lập trình. Nên từ 2014 tôi đã dừng lại, và đến 2016, tôi đã xóa hết toàn bộ các bài blog về lập trình của mình vì sứ mệnh của tôi đã hoàn thành. Tôi đã thành công với mục tiêu của mình vì tôi đã chọn được một lý do đủ tốt để tôi có niềm tin mà thực hiện, hơn nữa, nó phù hợp với bản chất của tôi, vì tôi yêu quý con người và vì con người mà sống và làm việc. Khi tôi thực hiện một điều có ý nghĩa với chính tôi, và phù hợp với bản chất của tôi, thì chuyện thực hiện nó là việc gần như hiển nhiên, không cần phải cố gắng quá nhiều.
Tôi làm chương tình Fresher cũng vì cái niềm đam mê muốn giúp cho những bạn sinh viên CNTT phát triển, và nó là sự tiếp nối của hoạt động code camp và viết bài về lập trình. Nên hoạt động đó được tôi chăm chút, và nó thành công là điều gần như đương nhiên. Chương trình đó còn nhận được sự hỗ trợ của công ty và được theo dõi sát sao, và còn được sự ủng hộ của nhiều người khác, chương trình mới có thể thành công được.
Tôi thường phân biệt giữa những người sáng tạo và người tiêu dùng, và tôi luôn chọn mình là kẻ sáng tạo, hay nói cách khác viết và chụp ảnh là phương cách để tôi có thể tạo ra sản phẩm. Việc chọn trở thành người sáng tạo khiến tôi phải luôn luôn tự hỏi mình sẽ làm gì để có thêm sản phẩm mới và chia sẻ với mọi người. Khi đã chọn là người sáng tạo, tôi tin vào khả năng của mình, nên viết hay chụp ảnh hay làm các chương trình thì cũng chỉ là phương cách để tôi thực hiện sứ mệnh của mình mà thôi. Sự lựa chọn này thực sự phù hợp với bản tính hơi nghệ sỹ của tôi. Nếu tôi không có bản tính nghệ sỹ, không tôn vinh sự sáng tạo thì tôi sẽ không làm được.
Vì sao tôi giảm cân được? Vì sao tôi thay đổi vượt bật chỉ sau một tháng? Vì sau một cơn stress kéo dài, tôi nhận ra thời gian còn lại của mình không nhiều, có những điều khi thời gian đã trôi qua, tôi không thể lấy lại được, nên tôi phải thay đổi và trở thành phiên bản tốt hơn của chính mình để có thể làm được những điều tôi mong muốn. Và mục đích lớn hơn nữa khiến cho tôi thay đổi đó là: nếu tôi muốn giúp người khác thay đổi, tôi phải chiến thắng chính mình. Tôi chọn làm người hướng dẫn và giúp người khác tiến bộ, vậy tôi sẽ là gì nếu bản thân mình là một người vô kỷ luật, không giữ được phom dáng của mình? Tôi sẽ chỉ bảo được ai nếu tôi đi làm trễ sớm tùy ý thích? Tôi sẽ bao giờ trở thành một cây viết thực thụ như tôi muốn nếu tôi chỉ viết bữa đực bữa cái?
Nỗi sợ không còn đủ thời gian, và mong muốn trở thành người viết sách, nhiếp ảnh gia, và người giúp người khác tiến bộ hơn đã làm cho tôi thay đổi, tạo cho tôi thói quen tốt.
Tóm lại, những mục đích mang tính chất định lượng như giảm cân, hoặc kiếm được nhiều tiền thường không đủ sức mạnh để giúp bạn thay đổi. Ai cũng có thể đặt ra những mục tiêu kiểu như vậy. Để bạn thay đổi, đầu tiên bạn phải hiểu mình, hiểu bản chất của mình và chọn cho mình một vài định danh nhất định, và sau khi chọn hãy khẳng định điều đó. Ví dụ tôi khẳng định tôi là blogger và người viết sách, nếu tôi không viết, làm sao tôi có thể là blogger và là người viết sách được. Nếu tôi khẳng định tôi là nhiếp ảnh gia và tôi tin vào điều đó, tôi sẽ tìm cách để khẳng định bản thân và trở thành người mà tôi thực sự muốn trở thành. Mặt khác, bạn phải hiểu thời gian là tài sản hữu hạn và nó sẽ phai mòn dần, bạn sẽ già dần đi, và cơ hội để thực hiện điều mình muốn không còn nhiều nữa. Nếu không thay đổi, bạn sẽ không còn cơ hội, bạn chỉ có một đời người để thực hiện những điều mình muốn, nhưng nếu bạn dây dưa và chần chừ, cơ hội đó cũng sẽ không còn. Cơn thảng thốt khi nhận ra mình đã dần tới tuổi trung niên khiến tôi phải thay đổi một lần nữa để làm được những điều mình hằng mong muốn và suy nghĩ.
Bạn ơi, hãy chọn mục tiêu thực sự có ý nghĩa với bạn, hãy chọn sứ mệnh mà bạn muốn thực hiện và hãy thực hiện nó mỗi ngày. Nếu bạn không thực hiện sứ mệnh của mình, sự lựa chọn của bạn trở nên vô nghĩa, bạn không còn là người bạn mong muốn trở thành. Có điều gì đau khổ hơn điều đó chăng?
Hãy chọn mục tiêu đúng đắn cho mình và bạn sẽ từng bước thực hiện được nó. Mục tiêu đúng đắn ở đây là sứ mệnh, là lý do để bạn tồn tại.
Chúc mọi người tìm được lối đi riêng của mình!
Sài Gòn, ngày 24 tháng 11 năm 2019
Tumivn.com 